Kasaysayan Ng Ned Washington aklan Tagalog history ✍️

 

🇵🇭 MAIKLING KASAYSAYAN NG BAYAN NG NEW WASHINGTON, AKLAN

(Pinagsama at inayos batay sa mga opisyal at kasaysayang sanggunian)

📚 Mga Sanggunian:

New Washington Tourism, Culture and the Arts – Facebook Page

Aklan Provincial Government – “New Washington” Tourism Page

Aklan Provincial Government – Historical Background

Wikipedia – New Washington, Aklan

PhilAtlas – Municipality of New Washington

NHCP Heritage Marker: “Pacto de Sangre in Sitio Kuntang”

---

🌊 Heograpiya at Katangian ng Bayan

Ang New Washington ay isang mahabang baybaying bayan sa silangang bahagi ng Aklan. Sa silangan nito ay ang dagat ng Sibuyan, sa kanluran ay ang Ilog Lagatik na humahaplos sa tubig-alat at tanaw ang maringal na Bundok ng Madya-as. Ang dulo naman ng bayan ay nakaharap sa Batan Bay.

Noon, ito ay kilala bilang provincial shipping harbor ng Aklan, dahil mayroon itong dalawang ligtas na pantalan na kaya magdaong ng malalaking barko at kargamentong patungong Maynila, Cebu, at iba pang ruta sa bansa.

Kilala rin ang bayan bilang tahanan ng mga kilalang personalidad sa simbahan, negosyo, at pamahalaan.

(Pinagmulan: New Washington Tourism FB Page; PhilAtlas)

---

🛶 Mula sa Fonda Lagatik Hanggang sa Lupain ni Datu Kalantiaw

Bago pa man ito tinawag na New Washington noong 1903, ang lugar ay kilala bilang Fonda Lagatik — isang maunlad na pamayanang nasa pampang ng Ilog Lagatik. Dahil sa magandang lokasyon nito sa tabi ng ilog at malapit sa dagat, naging ligtas itong daungan ng mga prao at balandra o mga bangkang-layag.

Sa tapat nito, sa may Batan Bay, matatagpuan noon ang Batang Territory, na minsang naging sentro ng kapangyarihan ni Datu Bendahara Kalantiaw, ang ikatlong pinuno ng Akean. Siya ang sinasabing nagtakda ng bantog na “Code of Kalantiaw” — isang alamat na naging bahagi ng kultura ng mga Aklanon.

(Pinagmulan: New Washington Tourism FB Page; Aklan Provincial Historical Background)

---

🛖 Ang “Purchase of Madya-as” at ang Panahon ng mga Datu

Ang kasaysayan ng Lagatik ay umaabot pa sa ika-13 siglo, noong dumating sa Panay ang sampung Datu mula sa Borneo sa tinaguriang “Purchase of Madya-as”.

Dito nila itinatag ang tatlong pangunahing pamayanan: Hamtik (sa Antique), Irong-irong (sa Iloilo), at Akean (na noon ay sakop ng Capiz at Aklan), ayon sa lumang kronikang tinawag na Maragtas.

Nang dumating naman ang mga Espanyol makalipas ang ilang siglo, ang Lagatik ay isa nang masigla at maunlad na pook-pangkalakalan. Ipinagpapalit dito ang mga produkto tulad ng kopra, abaka, uling, balat ng kahoy, at tuyong isda.

Dahil sa kasiglahan ng kalakalan, dumayo rito ang mga mangangalakal mula sa iba’t ibang lugar, kaya tinawag itong Fonda Lagatik o “pook ng kalakalan sa Lagatik.”

(Pinagmulan: Aklan Government Historical Background; aklan.gov.ph)

---

⚔️ Ang Rebolusyon at ang “Pacto de Sangre” ng 1897

Pagsapit ng Rebolusyon laban sa mga Kastila, ang Fonda Lagatik ay isa nang kilalang barangay ng Pueblo del Batan. Nalaman ni Supremo Andres Bonifacio ang tungkol sa mahalagang lokasyon ng Lagatik bilang ligtas na daungan, kaya’t ipinadala niya ang isa sa kanyang pinagkakatiwalaang kasama upang itatag ang Katipunan sa Visayas.

Sa Lagatik ginanap ang ilang lihim na pagpupulong ng mga Katipunero, na nagbunga sa makasaysayang “Pacto de Sangre” o Sanduguan noong Marso 3, 1897 sa Sitio Kuntang, Barangay Ochando.

Ang pangyayaring ito ang nag-alab ng damdaming makabayan ng mga Aklanon upang tumindig laban sa mapaniil na pamahalaang Espanyol.

(Pinagmulan: New Washington Tourism Page; NHCP Heritage Marker Record; Aklan Tourism Page)

---

🏛 Pagkakatatag ng Bayan ng New Washington (1903–1904)

Nang sakupin ng mga Amerikano ang Pilipinas, hiniling ng mga residente ng Fonda Lagatik sa Philippine Civil Commission na pagsamahin ang mga pamayanang Batan, Jimeno (Altavas), Balete, at Lagatik upang mabuo ang isang bagong bayan.

Noong Abril 4, 1903, aprubado ang petisyon, at ipinangalan ang bayan bilang New Washington, bilang parangal kay George Washington, unang Pangulo ng Estados Unidos.

Noong 1904, idinaos ang unang halalan at si Juan Oquendo ng Balete ang nahalal bilang unang Municipal President.

Noong Enero 15, 1904, pormal na binuksan ang munisipalidad at nanumpa ang mga unang opisyal.

Kalaunan, nang humiwalay bilang mga sariling bayan ang Batan, Altavas, at Balete, ang natirang sakop ng New Washington ay ang mga baybaying lupa, mga pulo, at mga sapa ng Ilog Lagatik.

(Pinagmulan: Wikipedia; New Washington Tourism Page)

---

🏝 Bahagi ng Lalawigan ng Aklan (1956–Kasalukuyan)

Noong Abril 25, 1956, nang pormal na maihiwalay ang Aklan mula sa Capiz, ang New Washington ay isa sa labimpitong bayan ng bagong lalawigan.

Sa kasalukuyan, binubuo ang bayan ng 16 na barangay kabilang ang Poblacion. Kabilang ito sa apat na pangunahing bayan ng Aklan—kasama ang Kalibo, Malay, at Ibajay—na nangunguna sa larangan ng kalakalan, turismo, pangisdaan, at mga proyektong pang-imprastruktura.

Mula sa unang pinunong si Juan Oquendo noong 1904, hanggang sa kasalukuyang alkalde na si Hon. Jessica R. Panambo (2022–kasalukuyan), patuloy na umuunlad ang bayan ng New Washington bilang sentro ng kabuhayan, kultura, at katatagan ng mga Aklanon.

(Pinagmulan: PhilAtlas; Aklan Tourism Page; New Washington Tourism FB Page)

---

🇵🇭 Buod

Mula sa sinaunang Fonda Lagatik, sa panahon ng mga Datu, sa Pacto de Sangre ng 1897, hanggang sa pagkakatatag nito bilang New Washington noong 1903 — ang kasaysayan ng bayang ito ay sumasalamin sa tibay, pagkakaisa, at pagmamalasakit ng mga Aklanon.

Isang bayan na patuloy na yumayabong, nakaugat sa kasaysayan, at nakatuon sa mas maunlad na kinabukasan —

Ang New Washington, Aklan — bayang may dugong bayani at pusong Aklanon.

Cabre tv