Kasaysayan Ng Burgos ilocos Sur Tagalog history ✍️

 Kasaysayan ng Bayan ng Burgos, Ilocos Sur

I. Maikling Paglalarawan ng Bayan

A. Kasaysayang Pangkaunlaran

Pinagmulan ng Pangalan

Noong unang bahagi ng 1900, pinangalanan ni Gobernador Juan Villamor ng Ilocos Sur ang bayan bilang “Burgos”, bilang parangal sa bayaning paring Ilokano na si Padre Jose Apolonio G. Burgos. Mula noon ay nanatili na ang pangalang ito.

---

Pagkakatatag ng Bayan

Nagsimula ang kasaysayan ng Burgos noong 1831 nang itatag ni Padre Bernardo Lago ang Rancheria Nueva Covera, na kalaunan ay nahati sa dalawang “Spanish Rancherias.”

Dahil sa malawak na ilog na naghihiwalay sa dalawang pamayanan, ang Nueva Covera ay isinama sa katabing bayan ng Santiago sa bisa ng Philippine Commission Act No. 934.

Pagsapit ng 1920, ang salitang “rancheria” ay napalitan ng “township.” Pinaniniwalaang pinag-isa ang Covera at Baro townships upang bumuo ng iisang bayan. Nagkaroon ng pagtatalo kung alin sa dalawa ang magiging sentro ng pamahalaan. Sa isang malaking pagpupulong, napagkasunduan na ang Baro Township ang magiging sentro ng Burgos.

Ngunit sa tuwing may pagbabago ng liderato, salitan ang nagiging sentro ng pamahalaan sa pagitan ng Covera at Baro. Sa panahon ni Don Quintin Pilar, naging Barrio Luna ang Covera.

Noong 1963, sa pamumuno ni Don Benjamin P. Escobar, tuluyang ginawang permanenteng sentro ng pamahalaan ang Baro (ngayon ay Poblacion) sa bisa ng Executive Order No. 133, s. 1964 na nilagdaan ni Pangulong Diosdado Macapagal.

---

Mga Pag-unlad sa Lipunan at Ekonomiya

Dahil sa Burgos River at kawalan ng tulay noon, nahirapan ang mga mamamayan sa pakikipagkalakalan at pagbiyahe.

Kilala rin ang mga taga-Burgos noon bilang mga mangguginto sa Bundok Punsal at nakikipagpalitan sa mga taga-Sta. Maria.

Ang mga taga-Mambug at Masingit ay sinasabing mga inapo ng mga Itneg at Kankanaey mula Abra, samantalang ang mga taga-Macaoayan at Lucaban ay mula naman sa Mountain Province at kabilang sa lahing Igorot.

Noong panahon ng mga Amerikano, binuksan ang mga pampublikong paaralan at itinuro ang wikang Ingles at Matematika.

Sa termino ni Mayor Benjamin Escobar, itinayo ang bagong Municipal Building at inayos ang Public Plaza.

Ngunit noong panahon ng pananakop ng Hapon (1941–1944), labis na naapektuhan ang kabuhayan at ari-arian ng mga tao.

Matapos ang digmaan, muling naitatag ang Commonwealth Government at higit na umunlad ang bayan.

Sinundan ito ng panahon ng Batas Militar, kung saan may takot ngunit nagkaroon din ng mga positibong proyekto tulad ng pagpapaganda ng plaza, sementadong kalsada, at mga gusaling pampubliko.

Noong 1992, winasak ng Bagyong Gloring ang Bailey Bridge na mahalaga sa kabuhayan ng mga mamamayan. Muling itinayo ito noong 1994.

---

Pag-unlad ng mga Imprastraktura

Hindi gaanong umunlad ang mga imprastraktura noong una dahil sa mga pananakop ng dayuhan.

Noong 1963, sa ilalim ni Mayor Benjamin P. Escobar, itinayo ang Bailey Bridge na tumatawid sa Burgos River.

Noong 1980, pinaganda ni Don Brigildo Filart, Sr. ang plaza, sementadong kalsada, at mga gusali ng munisipyo.

Itinuloy ni Atty. Rogelio F. Fabrigas ang pagpapaunlad sa bayan sa pamamagitan ng mga proyekto sa kabuhayan at kalsada.

Matapos masira ang Bailey Bridge noong 1992, itinayo ang Reinforced Concrete Deck Bridge (RCDC) bilang bagong tulay.

---

Pagpapaunlad sa Pulitika

Noong unang bahagi ng ika-19 na siglo, ang mga Gobernadorcillo o Capitanes ng mga Rancheria ay itinalaga ng Pari ng Sta. Maria.

Ang Municipal Capitan ang tawag sa pinuno ng Rancheria ayon sa Maura Law ng 1893, kung saan ang mga opisyal ay inihahalal sa paraang viva voce o pasigaw.

Mga Namuno sa Bayan ng Burgos

Panahon ng mga Amerikano

Don Magao Amarga (1908–1911)

Don Mannog (1911–1914)

Don Marbag (1914–1917)

Don Valentin (1917–1920)

Don Diego Foronda II (1920–1932)

Don Mariano Lestino (1932–1935)

Don Quintin Pilor (1935–1938)

Panahon ng mga Hapones

Don Juan Sison (1941–1944)

Don Brigido Filart (1944–1945)

Pamahalaang Commonwealth

Don Antonio Loaguen (1945–1946)

Don Domingo Manog (1946–1947)

Don Leocadio (1947–1951)

Don Fidel Escobar (1952–1953)

Don Juan Reinante (1954–1955)

Don Benjamin Escobar (1963–1980)

Batas Militar

Don Brigido Filart Sr. (1980–1986)

Panahon ng EDSA Hanggang Kasalukuyan

Atty. Rogelio F. Fabrigas (1986–1992)

Hon. Consuelo D. Brillantes (1992–2001)

Hon. Nathaniel D. Escobar (2001–2010)

Hon. Riolita R. Balbalan (2010–kasalukuyan)

---

Mga Proyektong Pangkaunlaran

Sa termino ni Don Quintin Pilor (1935), itinayo ang Parokyang Simbahang Katoliko at pinangalanang Barrio Luna ang Coreta bilang parangal kay Heneral Antonio Luna.

Noong 1963, pinagtibay ni Don Benjamin Escobar ang permanensiya ng pamahalaang lokal sa Bato, itinayo ang bagong Municipal Building, inayos ang plaza, nagtayo ng entabladong “Supan ni Kagisak,” at tulay sa Burgos River (natapos 1968).

Siya rin ang isa sa mga nagtatag ng Holy Name High School noong 1967 at pinarangalan bilang isa sa mga Pinakamagaling na Mayor sa Pilipinas noong taon ding iyon.

Noong 1980, pinaganda ni Don Brigido Filart Sr. ang plaza at mga kalsada.

Noong 1988, si Atty. Rogelio Fabrigas ang unang abogado na naging alkalde ng Burgos at nagpatuloy ng mga proyekto sa kabuhayan at imprastraktura.

Sa termino ni Hon. Consuelo D. Brillantes, unang babaeng alkalde ng Burgos, naitatag ang Burgos National High School (1994) at naipatayo ang Municipal Civic Center at Health Center.

Sinundan ito ni Hon. Nathaniel Escobar na nagpatuloy sa pagpapaunlad ng mga daan, pasilidad, at proyektong pangkabuhayan.

---

Pagharap sa Hinaharap

Ang Burgos ay isang lumalagong bayan sa Ilocos Sur na nagsusumikap na maging masigla at masariling pamahalaang lokal.

Matatagpuan ito sa pagitan ng Ilocos Sur at Abra, at unti-unting nakikilala bilang sentro ng agrikultura at ekokultural na turismo.

Pangunahing produkto ng bayan ang palay, sinundan ng mais at tabako (Virginia at native).

Ang mga mamamayan ng Burgos ay kilala bilang masipag, relihiyoso, mapayapa, at matulungin, at handang harapin ang mga hamon tungo sa patuloy na kaunlaran ng kanilang bayan.

Cabre Tv