Kasaysayan Ng Banga Aklan Tagalog history ✍️

 Maikling Kasaysayan ng Bayan ng Banga, Aklan

Maagang Paninirahan (1676–1782)

Ang kasaysayan ng Banga ay nagsimula noong 1676, nang ang mga unang pamilya ay nanirahan sa Sitio Opong-opong, sa Barrio Cupang. Gayunman, ang kalapitan ng lugar sa Ilog Aklan ay nagdulot ng madalas na pagbaha, kaya’t napilitan ang mga naninirahan na lumikas. Noong 1781, lumipat ang mga unang mamamayan sa Sitio Agbueakan sa Barrio Tabayon upang makahanap ng mas ligtas na lugar. Makalipas ang isang taon, 1782, sina Bernabe Teodosio, ang kanyang asawang Diego Eulalio Teodosio, Esteban Masigon, at ang mga Montuya ang nanguna sa pagtatatag ng kasalukuyang pook ng bayan ng Banga. Ang matabang lupa at madaling akses sa transportasyong pantubig sa pamamagitan ng Ilog Aklan ang dahilan kung bakit naging mainam ang lugar para sa kanilang paninirahan.

---

Panahon ng Pananakop ng mga Amerikano (1898–1901)

Nagsimula ang pananakop ng mga Amerikano sa Banga noong 1898, matapos ang Digmaang Pilipino–Amerikano. Ang pagdating ng mga Amerikano ay nagdala ng malaking pagbabago sa kasaysayan ng bayan. Nagkaroon ng paglaban mula sa mga “Revolucionario”, na tumutol sa panibagong dayuhang pamahalaan. Subalit, dahil sa kakulangan ng armas at tauhan, napilitan silang sumuko. Noong Marso 29, 1901, nilagdaan sa Liwasang Bayan ng Banga ang kasunduang tinawag na “Paz de Aklan”, na nagwakas sa labanan. Pinangunahan ito nina Col. Severino Cavivis at Simeon Mobo para sa panig ng mga Pilipino, at ni Capt. C.G. Morthon para sa mga Amerikano. Sa pamamagitan ng kasunduang ito, naibalik ang kapayapaan at kaayusan sa Aklan at nagsimula ang pamahalaang kolonyal ng mga Amerikano.

---

Paglawak at Pag-unlad (1901–1942)

Matapos ang “Paz de Aklan,” mabilis na umunlad ang Banga. Noong 1912, ito ay ginawang hiwalay na munisipalidad sa tulong ni Gabriel Alba. Itinalaga si Don Baltazar C. Teodosio bilang unang Municipal President, at sinundan siya ni Francisco Lachica bilang unang halal na Municipal President.

Sa panahong ito, nagkaroon ng malalaking pagbabago:

1. Naipatayo ang mga kalsada at tulay na nagdurugtong sa mga karatig-bayan.

2. Naitayo ang mga paaralan at gusaling pampubliko.

3. Umunlad ang agrikultura, lalo na ang pagtatanim ng palay at niyog.

Ngunit natigil ang pag-unlad nang sumiklab ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Noong Abril 17, 1942, lumunsad ang mga puwersang Hapones sa Culasi, Capiz, na nagbunsod ng malaking kaguluhan at pagkawasak sa rehiyon.

---

Ikalawang Digmaang Pandaigdig (1942–1945)

Pagsapit ng Abril 17, 1942, bandang ika-2 ng madaling-araw, sinalakay ng mga puwersang Hapones ang Culasi, Capiz. Bilang tugon, ang United States Armed Forces in the Far East (USAFEE) ay nagsagawa ng mga hakbang upang hindi mapakinabangan ng kaaway ang mga gusali sa Banga. Kinabukasan, sinunog ng USAFEE ang mga mahahalagang pasilidad gaya ng:

Banga Rural High School (8:30 a.m.)

Elementary School (9:00 a.m.)

Home Economics Building (9:00 a.m.)

Dahil dito, 95% ng mga bahay sa Poblacion ay nasunog at maraming mamamayan ang nawalan ng tirahan. Isang malagim na pangyayari ang naganap noong Oktubre 21, 1943, nang patayin ng mga Hapones ang 70 sibilyan sa kanto ng Rizal at Mabini Streets. Sa loob ng apat na araw, mahigit 200 inosenteng buhay ang nasawi.

Noong Marso 18, 1945, dumating ang mga puwersang Amerikano sa Panay, at tuluyang napalaya ang Banga mula sa pananakop ng mga Hapones.

---

Paglaya at Panahon Pagkatapos ng Digmaan (1945–Kasalukuyan)

Matapos ang paglaya noong 1945, nagsimula ang bagong yugto ng muling pagbangon ng Banga.

Noong 1945–1960s, nagsagawa ng malawakang rekonstruksiyon upang muling maitayo ang mga nasirang gusali, paaralan, at imprastraktura. Muling umunlad ang agrikultura at bumalik sa normal ang mga serbisyong pangkalusugan at pang-edukasyon.

Pagsapit ng 1970s–1980s, patuloy na sumigla ang ekonomiya sa pamamagitan ng mga proyektong pang-imprastraktura, tulad ng mga kalsada at pampublikong gusali. Pinalawak din ang mga serbisyong panlipunan.

Dahil sa pagpapaganda ng mga lansangan at tulay, mas napadali ang koneksyon ng Banga sa iba pang bayan. Sumigla rin ang turismo, lalo na sa tanyag na Manduyog Hill, na naging kilalang pook-dasalan at pook-pilgrimahe. Sa paanan ng burol na ito matatagpuan ang Aklan State University (ASU), na naging haligi ng edukasyon at kaunlaran sa buong lalawigan.

Sa paglipas ng mga taon, lumago ang mga negosyo, umunlad ang kalusugan, at dumami ang mga oportunidad para sa mamamayan. Sa kasalukuyan, nananatiling matatag at masigla ang bayan ng Banga — simbolo ng katatagan, pag-unlad, at mayamang pamana ng mga Aklanon.

---

Mga Namuno sa Bayan ng Banga (Bahaging Moderno)

15. Atty. Jeremy N. Fuentes (2004–2007)

16. Antonio T. Maming (2007–2013)

17. Erlinda M. Maming (2013–2022)

18. Noel L. Redison (2022–kasalukuyan)

Cabre Tv